Ο Αριστοφάνης, περισσότερο από κάθε άλλον δραματουργό και με την μεγαλύτερη δυνατή ευθύτητα αγωνίστηκε κατά του πολέμου και υπέρ της ειρήνης («Αχαρνής», «Ιππής» και αργότερα «Λυσιστράτη»). Την ομώνυμη κωμωδία του γράφει ενώ έχουν αρχίσει οι συνομιλίες Αθηναίων – Σπαρτιατών και συμμάχων, οι οποίες και οδηγούν στην Νικίειο Ειρήνη την άνοιξη του 421π. Χ.. Είναι εκπληκτικό ότι η «Ειρήνη» παίζεται κατά τα Μεγάλα Διονύσια (8-13 του Ελαφηβολιώνα/Μάρτιος-Απρίλιος) και η Νικίειος Ειρήνη εφαρμόζεται από της 25ης του ιδίου μηνός. Διδάσκεται λοιπόν η «Ειρήνη» μέσα στην γενική πεποίθηση ότι τα πράγματα πήγαιναν προς την συνομολόγηση της ειρήνης, την οποία όμως όλοι και κυρίως οι πολεμοκάπηλοι, θεωρούσαν ως ανάπαυλα του πολέμου. Και το τελευταίο αυτό ενδεχομένως εξηγεί και γιατί η χαριέστατη αυτή κωμωδία τιμήθηκε με το δεύτερο μόλις βραβείο (το πρώτο έλαβε ο Εύπολις, με τους «Κόλακες»).
Ευρηματικότατος ο Αριστοφάνης βάζει τον πρωταγωνιστή του Τρυγαίο να τρέφει έναν κάνθαρο που θα τον πάει στον Δία, προκειμένου να τον πείσει να σταματήσει τους πολέμους μεταξύ των Ελλήνων. Ο Δίας όμως και όλοι οι θεοί απηυδισμένοι με την μανία των Ελλήνων να αλλολοεξοντώνονται, έχουν αποσυρθεί και τους έχουν αφήσει στην απόλυτη δικαιοδοσία του Πολέμου. Ο οποίος, για περισσότερη σιγουριά, έχει κλείσει την Ειρήνη σε μια σπηλιά. Ο Τρυγαίος και οι γεωργοί (Χορός) που καλεί σε βοήθεια, με την συμπαράσταση του Ερμή κατορθώνουν να ελευθερώσουν την Ειρήνη. Οι πόλεμοι σταματούν προς μεγάλη τέρψη των γεωργών και φιλήσυχων πολιτών, αλλά και προς ακόμη μεγαλύτερη απελπισία όλων εκείνων που αποζούσαν πλουτίζοντας από τον πόλεμο. Ο Τρυγαίος παντρεύεται την Οπώρα, μία των δύο ακολούθων της Ειρήνης και την άλλη, την Θεωρία, την αφιερώνει στην Βουλή. Η κωμωδία τελειώνει μέσα σε γενικό γλέντι και ξεφάντωμα.
